W Japonii sztuczna inteligencja w projekcie badawczym neurobiologa Yu Takagi’ego przełożyła aktywność mózgu na obraz, który badany widział już wcześniej[1]. W ramach Sony World Photography Awards nagrodzono obraz wygenerowany przez AI, podpisany pod nim fotograf – Boris Eldagsen – zrezygnował z przyznanego mu wyróżnienia, mówiąc, że chciał udziałem w konkursie otworzyć dyskusję na temat wpływu sztucznej inteligencji na fotografię[2].
Równocześnie publiczne udostępnienie aplikacji ChatGPT wywołało lawinę spekulacji, wątpliwości, a także artykułów o nagłówkach w stylu: „ChatGPT. Czy prawda przestanie istnieć?”[3], „ChatGPT zrobił wino. Trafiło do sprzedaży”[4], „Ponad połowa ludzi nie odróżnia, czy książkę napisał człowiek, czy ChatGPT”[5] lub „ChatGPT-4 poprawnie zdiagnozował ciężką chorobę psa. Weterynarze nie mieli pojęcia co mu dolega”[6].
Już te przykłady pokazują, jak dynamicznie sztuczna inteligencja wkracza w nasze życie i jak różnych obszarów codzienności to dotyczy. Okazuje się jednak, że nie wszędzie proces ten przebiega tak samo w rytmie nieograniczonego „entuzjazmu”.
Chiny wprowadzają obostrzenia dla sztucznej inteligencji
Chiny są jednym z krajów azjatyckich, w których ChatGPT został zabroniony. Decyzję taką podjęły m.in. Iran, Korea Północna i Rosja. Na chińskim rynku pojawił się jednak odpowiednik aplikacji. Tongyi Qianwen to model języka sztucznej inteligencji stworzony przez rodzimego giganta technologicznego – Alibabę. Zostanie on zintegrowany z innymi aplikacjami firmy, począwszy od komunikatora DingTalk[7].
Jednocześnie Chińska Administracja Cyberprzestrzeni wydała projekt zasad, które mają normować użycie sztucznej inteligencji. Tym samym przedstawione zostało stanowisko państwa w tej kwestii – Chiny będą wspierać rozwój technologiczny i popularyzację innowacji pod warunkiem, że generowane treści będą zgodne z podstawowymi wartościami socjalistycznymi[8].
Projekt pozostawiony do publicznego komentowania do 10 maja zakłada m.in.: legitymację źródła danych przedtreningowych przez firmy technologiczne, dopilnowanie, by sztuczna inteligencja nie nawoływała do obalenia władzy państwowej lub Komunistycznej Partii Chin, nie generowała treści skłaniających do działań przeciw jedności narodu, zachęcających do przemocy, pornograficznych, terroryzmu czy dyskryminacji. Ponadto firmom odpowiedzialnym za tworzenie AI nie wolno zbierać danych osobowych, a zmuszone są do weryfikowania prawdziwej tożsamości użytkowników przed skorzystaniem z ich produktów. Naruszenie zasad ma być z kolei karane grzywną w wysokości od 10 tysięcy do 100 tysięcy juanów[9].
AI narzędziem czy przekleństwem krajów niedemokratycznych?
Zapowiedziane przez Chiny zasady i ograniczenia z jednej strony wskazują na problem politycznego uwikłania sztucznej inteligencji. Czy dobrze sformatowana, „wyedukowana” stanie się narzędziem propagandy i podtrzymywania socjalistycznej władzy? Z drugiej strony stawiają Chiny w samej czołówce, jeśli chodzi o szybkość wprowadzania regulacji, których potrzebę widzą także inne, w pełni demokratyczne państwa.
„Sztuczna inteligencja musi być komunistyczna. Tak chcą Chiny”[10], „Sztuczna inteligencja w Chinach ma promować socjalistyczny model życia”[11], „Chiny wypuszczają konkurenta ChatGPT. Musi promować wartości socjalistyczne”[12] – tak wprowadzenie regulacji ogłaszały nagłówki polskich portali informacyjnych, jednocześnie kreując obraz chińskiej wersji sztucznej inteligencji jako narzędzia podtrzymywania obecnych rządów.
Za tą wizją przemawia zdolność tego typu technologii nie tylko do generowania treści propagandowych, ale także wykrywania i usuwania treści niepożądanych, które pojawiły się w sieci. Tylko w 2022 roku Chińska Administracja Cyberprzestrzeni miała usunąć 54,3 miliona informacji zamieszczonych w Internecie, 20 aplikacji mobilnych i zablokować ponad 25 000 stron internetowych[13]. Z drugiej strony kontrola sztucznej inteligencji może stanowić nie lada wyzwanie lub wykluczyć część technologii z chińskiego rynku. Obawy wzbudza możliwość generowania przez nie treści wrażliwych politycznie. Jak przypomina Erin Hale z Al Jazeery:
W 2017 roku dwa pierwsze chińskie chatboty zostały wyłączone po tym, jak powiedziały użytkownikom, że nie kochają KPCh i chcą przenieść się do USA[14].
Przypadek ten potwierdza, że technologia może wymknąć się poza ramy ograniczeń. Tym samym stawia państwa lub społeczności stosujące cenzurę przed trudnym dylematem: czy możliwe jest wprowadzenie wystarczających ograniczeń, by służyła ich interesom, czy też bezpiecznie wycofać się z technologicznego wyścigu i zakazać tego typu innowacji?
Czy jesteśmy gotowi?
Obawy dotyczące sztucznej inteligencji i jej potencjalnego wpływu na odbiorców teraz i w przyszłości nie dotyczą jednak tylko państw stosujących cenzurę. Włochy jako pierwsze państwo europejskie zakazały aplikacji ChatGPT ze względu na obawy dotyczące prywatności. Konieczność wprowadzenia rozsądnych regulacji sztucznej inteligencji wskazują kolejne państwa zachodnie i organy Unii Europejskiej.
Warto przypomnieć, że ponad tysiąc osób działających w branży zajmującej się sztuczną inteligencją, wraz z Elonem Muskiem i Stevem Wozniakiem, podpisało list otwarty w sprawie zawieszenia rozwoju tego typu systemów na minimum 6 miesięcy, aby najpierw upewnić się, że są bezpieczne.
Według raportu Stanford Institute for Human-Centered Artificial Intelligence liczba incydentów związanych z niewłaściwym wykorzystaniem AI gwałtownie rośnie. Nieetycznych lub kontrowersyjnych użyć sztucznej inteligencji było w 2022 roku 26 razy więcej niż dekadę wcześniej[15]. Statystyka ta, choć może budzić obiekcje, ze względu na nierówne rozpowszechnienie i rozwój AI w 2012 i 2022 roku, pokazuje, że technologia ta nie jest wolna od nieetycznych użyć. To z kolei może także wskazywać na jedną z głównych obaw społecznych, że stanie się ona bardziej inteligentna od swoich twórców, zanim nauczymy ją naszego systemu wartości i norm etycznych.
Jak ludzie zapatrują się na wprowadzenie sztucznej inteligencji? Zgodnie z raportem Stanford Institute najbardziej optymistycznie nastawieni są Chińczycy. 78% chińskich respondentów zgodziło się ze stwierdzeniem, że produkty i usługi wykorzystujące sztuczną inteligencję mają więcej zalet niż wad. Dla porównania w Arabii Saudyjskiej to 76% badanych, w Indiach 71%, a w USA jedynie 35%.
[1] D. McElhinney, ‘Mind-reading’ AI: Japan study sparks ethical debate, https://www.aljazeera.com/economy/2023/4/7/could-ai-read-minds-somedayjapanese-breakthrough-sparks-debate. [2] K. Mularczyk, “AI to nie fotografia” - autor obrazu AI, który nagrodzono na SWPA odmówił przyjęcia nagrody, https://www.fotopolis.pl/newsy-sprzetowe/branza/36636-ai-to-nie-fotografia-autor-zdjecia-ai-ktore-nagrodzono-na-swpa-odmowil-przyjecia-nagrody. [3] https://www.rp.pl/plus-minus/art38309321-chatgpt-czy-prawda-przestanie-istniec [4] https://www.dobreprogramy.pl/chatgpt-zrobil-wino-trafilo-do-sprzedazy,6886611696262048a [5] https://lubimyczytac.pl/ponad-polowa-ludzi-nie-odroznia-czy-ksiazke-napisal-czlowiek-czy-chatgpt [6] https://bithub.pl/wideo/chatgpt-4-poprawnie-zdiagnozowal-ciezka-chorobe-psa-weterynarze-nie-mieli-pojecia-co-mu-dolega/. [7] As Alibaba unveils ChatGPT rival, China flags new AI rules, https://www.aljazeera.com/news/2023/4/11/as-alibaba-unveils-chatgpt-rival-china-flags-new-ai-rules. [8] Ibid. [9] E. Hale, China races to regulate AI after playing catchup to ChatGPT, https://www.aljazeera.com/economy/2023/4/13/china-spearheads-ai-regulation-after-playing-catchup-to-chatgdp. [10] https://cyfrowa.rp.pl/globalne-interesy/art38293371-sztuczna-inteligencja-musi-byc-komunistyczna-tak-chca-chiny [11] https://wszystkoconajwazniejsze.pl/pepites/sztuczna-inteligencja-w-chinach-socjalizm/. [12] https://cyberdefence24.pl/biznes-i-finanse/chiny-wypuszczaja-konkurenta-chatgpt-musi-promowac-wartosci-socjalistyczne. [13] L. Dobberstein, China blocked 54.3 million items online in 2022, after snitches sent 170 million tips, https://www.theregister.com/2023/03/01/china_54_million_internet_takedowns/. [14] E. Hale, China races to regulate AI…, op. cit. [15] The AI Index Raport. Measuring trends in Artificial Intelligence, https://aiindex.stanford.edu/report/.
Warto zajrzeć:
As Alibaba unveils ChatGPT rival, China flags new AI rules, https://www.aljazeera.com/news/2023/4/11/as-alibaba-unveils-chatgpt-rival-china-flags-new-ai-rules.
L. Dobberstein, China blocked 54.3 million items online in 2022, after snitches sent 170 million tips, https://www.theregister.com/2023/03/01/china_54_million_internet_takedowns/.
E. Hale, China races to regulate AI after playing catchup to ChatGPT, https://www.aljazeera.com/economy/2023/4/13/china-spearheads-ai-regulation-after-playing-catchup-to-chatgdp.
D. McElhinney, ‘Mind-reading’ AI: Japan study sparks ethical debate, https://www.aljazeera.com/economy/2023/4/7/could-ai-read-minds-somedayjapanese-breakthrough-sparks-debate.
K. Mularczyk, “AI to nie fotografia” - autor obrazu AI, który nagrodzono na SWPA odmówił przyjęcia nagrody, https://www.fotopolis.pl/newsy-sprzetowe/branza/36636-ai-to-nie-fotografia-autor-zdjecia-ai-ktore-nagrodzono-na-swpa-odmowil-przyjecia-nagrody.
The AI Index Raport. Measuring trends in Artificial Intelligence, https://aiindex.stanford.edu/report/.