„Administracja ukrywa przed narodem rozbity statek kosmiczny obcych”[1] – te słowa można było usłyszeć 26 lipca podczas nadzwyczajnego posiedzenia komisji nadzoru i odpowiedzialności Izby Reprezentantów USA. To wtedy były oficer wywiadu i członek zespołu Pentagonu ds. UFO David Grusch, były dowódca eskadry lotnictwa amerykańskiej marynarki wojennej David Fravor oraz były pilot lotnictwa morskiego Ryan Graves złożyli zeznania w sprawie niezidentyfikowanych obiektów latających i polityki rządu Stanów Zjednoczonych wobec nich.
Rząd USA ukrywa pozaziemską technologię?
O ile zeznania Fravora i Gravesa opierały się jedynie na relacji z rzekomej obserwacji UFO, wypowiedź Gruscha wzbudziła znacznie więcej kontrowersji i szumu medialnego. Zdaniem byłego oficera wywiadu Stany Zjednoczone mają być świadome „nie-ludzkiej” aktywności od 1930 roku. Ponadto rząd ma ukrywać długotrwały program, który odzyskuje i odtwarza niezidentyfikowane obiekty latające, a także być w posiadaniu ciał obcych i rozbitego statku kosmicznego, na podstawie którego drogą inżynierii wstecznej naukowcy opracowali nowe technologie. Przesłuchanie nie ujawniło jednak żadnych szczegółów – Grusch zasłaniał się tajnością posiadanych informacji, a ciała kosmity nie widział na własne oczy[2].
„Potrzebujemy wysokiej jakości danych”
Powierzchowne informacje przedstawione przez Gruscha, a następnie powielane przez większość mediów – zarówno tych o szerokim zasięgu, jak i zupełnie lokalnym – zdają się sprowadzać rozważania w tej kwestii na dwa tory. Po pierwsze doniesienia o tajnych projektach, technologii pozyskiwanej i wykorzystywanej przez rząd Stanów Zjednoczonych w tajemnicy przed obywatelami, ukrywanie statków kosmicznych, czy nawet ciał kosmitów brzmi jak powielenie jednej z wielu obecnych w społeczeństwie amerykańskim (ale nie tylko!) teorii spiskowych. Przytaczając za Juliuszem Iwanickim:
Jedną z nich jest przekonanie, że rząd amerykański ukrywa przed obywatelami przebieg rzeczywistych wydarzeń. Pogląd ten ma kolejne odnogi interpretacyjne – pojazd obcej cywilizacji miałby być przechowywany w strefie 51, a jego wrak i ewentualne szczątki kosmitów służyły wojsku amerykańskiemu do prowadzenia eksperymentów. Inną konstrukcją spiskową jest twierdzenie, że rząd Stanów Zjednoczonych utrzymuje tajny kontakt z kosmitami, który (i tu powstają następne teorie spiskowe) z różnych powodów nie chcą ujawniać się ludzkości, a mają swoje interesy na Ziemi[3].
Jak pisze Andrzej Kohut w książce Ameryka. Dom podzielony:
Kennedy zginął w wyniku działań CIA, lądowanie na Księżycu filmowcy nagrali w Nevadzie. Za zamachy 11 września odpowiadała administracja Busha. Samolot, który uderzył w Pentagon, nawet nie istniał! Strzelanina w szkole Sandy Hook, gdzie zginęło ponad 20 osób była inscenizacją. W tajemniczej Strefie 51 rząd ukrywa przybyszów z kosmosu. A światem rządzą zza kulis iluminaci. Przywołane stwierdzenia reprezentują popularne w amerykańskim społeczeństwie teorie spiskowe. Niektóre trafiają tylko do wyjątkowo podejrzliwych obywateli. Większość Amerykanów nie ma wątpliwości, że do lądowania na Księżycu naprawdę doszło (tylko 11% ankietowanych twierdzi, że było inaczej), a przechowywanie obcych gdzieś na pustyni jest raczej mało prawdopodobne[4].
Z drugiej strony – masowe powielanie informacji związanych z UFO, zeznaniami przed Kongresem, a także ilość komentarzy odbiorców i wywiązujących się dyskusji pod wspomnianymi artykułami, wskazują na ogromne zainteresowanie społeczne tym tematem. Może, jak ocenia Kohut, większość ludzi nie wierzy w teorie spiskowe, jednak okazuje się, że znaczna część obywateli Ameryki nie tylko wierzy w istnienie kosmitów, ale także w ich odwiedziny na Ziemi.
Jak wynika z badań opublikowanych w 2021 roku przez Pew Research Center, niezależny think tank z Waszyngtonu, 65% Amerykanów wierzy w istnienie inteligentnych form życia poza naszą planetą. Dla 51% badanych to właśnie niezidentyfikowane obiekty latające, o których donosi wojsko, są dowodem na istnienie kosmitów[5]. Co ciekawe, wiara w istnienie życia pozaziemskiego zdaje się mieć związek z wiarą religijną – osoby religijne mają być mniej skłonne do wiary w kosmitów. Podczas gdy ok. 65% protestantów (wśród białych ewangelików odsetek spada do nawet 40%) i 67% katolików wierzy w inteligentne życie pozaziemskie, to samo przekonanie deklaruje 85% ateistów i taki sam odsetek agnostyków[6].
Sprawa UFO i doniesień o kolejnych obiektach wydaje się na tyle poważna, że zajęła się nią NASA. Rok po rozpoczęciu badań nad niewyjaśnionymi obserwacjami, które stanowią zaledwie 2-5% wszystkich przypadków pojawiania się niezidentyfikowanych obiektów na niebie, NASA zorganizowała swoje pierwsze publiczne spotkanie na temat UFO. Jakie wnioski z niego płyną? Jak stwierdził przewodniczący panelu, David Spergel:
Gdybym miał podsumować w jednym zdaniu to, czego czuję, że się nauczyliśmy, to że potrzebujemy wysokiej jakości danych. Obecne wysiłki związane z gromadzeniem danych na temat UAP [Unidentified Aerial Phenomena] są niesystematyczne i fragmentaryczne w różnych agencjach, często przy użyciu instrumentów nieskalibrowanych do gromadzenia danych naukowych[7].
Być może to jeden z pierwszych kroków do podjęcia systematycznej naukowej refleksji nad tym tematem. NASA działa niezależnie od dochodzenia Pentagonu. Również w tym przypadku do analizy 144 spotkań z UFO na przestrzeni lat 2004-2021 stosowane jest podejście naukowe. Jak dotąd nie znaleziono przesłanek, które przemawiałyby za tym, że za którymś z odnotowanych przypadków miałaby stać cywilizacja pozaziemska[8].
Zagrożenie bezpieczeństwa narodowego?
Badanie Pew Research Center wskazuje także, że znaczna większość Amerykanów nie postrzega UFO w kategoriach niebezpieczeństwa. Tylko 10% badanych uważa niezidentyfikowane obiekty za poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego.
Bezpieczeństwo narodowe jest drugim po nauce powodem podejmowania badań nad UFO, m.in. Advanced Aviation Threat Identification Program – tajnego programu finansowanego przez Departament Obrony USA w latach 2007-2021. Ostatecznie na realizację programu wydano 22 miliony dolarów.
Choć do tej pory kolejne zgłaszane obiekty nie stanowiły zagrożenia dla Stanów Zjednoczonych, obecnie podejście to uległo zmianie. Widać to także w poważniejszym niż dotychczas traktowaniu zgłoszeń kolejnych obserwacji. Powodem jest napięta sytuacja geopolityczna i obawy, że niezidentyfikowane obiekty mogą być nieznaną technologią nadzoru powietrznego wykorzystywaną przez Chiny do zbierania danych wywiadowczych na temat obrony USA[9].
Czy potrzebujemy wiary w UFO?
Oficjalne doniesienia, badania to jednak tylko jedna strona zjawiska, jakim jest obserwacja obecności UFO. Po drugiej stronie stoją niezaangażowani w badania ludzie, indywidualni komentatorzy wydarzeń. Ostatnie informacje medialne kolejny raz stworzyły przestrzeń do dyskusji, czy istnieje życie pozaziemskie, czy też UFO ma być tematem odwracającym uwagę od bieżących problemów politycznych lub zagraniem wyborczym. Nie mniej nie brakuje także historii osób, które nie tylko wierzą w prawdziwość tych historii, ale twierdzą, że same doświadczyły spotkania z bytami pozaziemskimi. Poza rozstrzygnięciem, czy to prawda, czy jedynie insynuacja, można zadać jednak pytanie, dlaczego ten temat przyciąga tak dużą uwagę? Czy potrzebujemy wiary w UFO?
Dla Junga popularność UFO była odpowiedzią zbiorowej psyche na toczące się we współczesnym świecie, a zwłaszcza na Zachodzie, procesy desakralizacji i demitologizacji. Miałby to być zarazem nowoczesny mit, jak i zjawisko psychologiczne, będące wyrazem potrzeby religijnej. Domniemane doświadczenie kontaktu z obcą cywilizacją pod przykrywką niezidentyfikowanego obiektu wywołuje stan umysłu, któremu towarzyszą fascynacja, oczarowanie i poczucie niezwykłości. Jak pisze Zenon Dudek:
UFO jako fenomen kulturowy kompensuje deficyt sacrum w rzeczywistości, w której żyje dzisiejszy człowiek. W jego świadomości panuje techniczny i materialistyczny obraz świata. Kosmici i spodki, które są centralnymi postaciami mitu UFO, możemy uznać za nowoczesne personifikacje herosów i boskich istot, z którymi więź pragnie on przeżywać[10].
Podobną intuicję wyraża Jerzy Sosnowski, dla którego fascynacja UFO wiąże się z buntem przeciwko naukowo-technicznej wizji rzeczywistości i sprzeciwem wobec „odczarowania świata”[11]. Same teorie (także spiskowe) potwierdzające pozaziemskie pochodzenie niezidentyfikowanych obiektów mają posiadać cechy quasi-religijne[12]
[1] P. Milewski, Oficer zeznał pod przysięgą, że władze USA ukrywają ciała kosmitów oraz ich statek, https://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/ufo-uap-i-wina-bidena-oficer-zeznal-ze-wladze-ukrywaja-ciala-kosmitow-oraz-ich-statek/8g8mzwk. [2] Key takeaways from the US congressional hearing on UFOs, Key takeaways from the US congressional hearing on UFOs | News | Al Jazeera. [3] J. Iwanicki, Religijny wymiar teorii spiskowych, „Przegląd Religioznawczy” nr 1, 2021, Religijny wymiar teorii spiskowych (ceon.pl). [4] A. Kohut, Ameryka. Dom podzielony, Szczeliny, Kraków 2022, s. 46-47. [5] Z tego dla 40% badanych jest to prawdopodobne, a 11% jest o tym w pełni przekonanych. C. Kennedy, A. Lau, Most Americans believe in intelligent life beyond Earth; few see UFOs as a major national security threat, https://www.pewresearch.org/short-reads/2021/06/30/most-americans-believe-in-intelligent-life-beyond-earth-few-see-ufos-as-a-major-national-security-threat/. [6] B. A. Alper, J. Alvarado, Religious Americans less likely to believe intelligent life exists on other planets, https://www.pewresearch.org/short-reads/2021/07/28/religious-americans-less-likely-to-believe-intelligent-life-exists-on-other-planets/. [7] NASA UFO team holds first public meeting on unexplained sightings, NASA UFO team holds first public meeting on unexplained sightings | Space News | Al Jazeera. [8] Pentagon’s UFO investigation finds no evidence of alien activity, Pentagon’s UFO investigation finds no evidence of alien activity | Space News | Al Jazeera. [9] Key takeaways from the US congressional hearing on UFOs, Key takeaways from the US congressional hearing on UFOs | News | Al Jazeera. [10] Z. Dudek, Jung archaiczny i nowoczesny mit, Zenon W. Dudek: Jung archaiczny i nowoczesny mit (teologiapolityczna.pl). [11] J. Sosnowski, Cud UFO, „Więź”, nr 591, 2008, https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=23623. [12] J. Iwanicki, op. cit.